فلسفه، روح جستوجوگری را در جان آدمی جولان میدهد و ذهن او را در پرسشگری گستاخ میکند. فلسفه به زندگی رنگ میبخشد و انسان را از دام تکرار و روزمرگی رهایی میبخشد.
زمانی که سخنانی شنیدنی درباره فلسفه و عرفان اسلامی از استادی بنام در این عرصه از یک شبکه تلویزیونی پخش شود، بیننده را پای گیرنده میخکوب میکند. اگرچه برنامههایی با موضوعات سنگین عرفانی ممکن است بیننده عام نداشته باشند اما اگر محور سخنان بر مبنایی باشد که در آن سادهگویی رعایت شود و انتقال مطالب هم در عین جامعیت با بیان مسائل شایعی باشد که ذهن عموم درگیر آن است و نیز تعاملی میان این مسائل با شریعت اسلامی برقرار شود، میتواند مخاطب را پای تلویزیون نگه دارد.
برنامه «معرفت» موضوعات فلسفی و عرفانی همانند عقل و عشق در عرفان اسلامی، مفهوم خیر و شر، زیبایی، قضا و قدر، حسن و قبح و... را مطرح میکند و به آرای فیلسوفان و متفکرانی همچون ابنسینا، فارابی، غزالی، ملاصدرا، سهروردی و دیگر بزرگان میپردازد. همچنین برخی مباحث ذوقی و عرفانی با توجه به آثار و اشعار شاعرانی همچون حافظ، سعدی و مولانا در این برنامه مطرح میشود که زیبایی کلام را دوچندان میکند.
همانطور که اشاره شد اگرچه انتظاری نیست چنین برنامههایی با موضوعاتی که در آن طرح و بحث میشود، مخاطب عام داشته باشند اما مسائل مرتبط با فلسفه و عرفان هم موضوعاتی نیست که به یک قشر خاص تعلق داشته باشد بلکه موهبت اندیشیدن در همه انسانها گذارده شده اما به نسبت درکشان با شدت و ضعف. بنابراین الزامی ندارد که حتما دانش آموخته رشته فلسفه و عرفان اسلامی باشید تا خود را به دیدن چنین برنامهای مکلف کنید؛ همینکه روح پرسشگری و جستوجوگری در شما زنده باشد، میشوید شنونده پروپاقرص چنین مباحثی.
موضوعات برنامه میان مهمان همیشگی این برنامه یعنی دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی، استاد فلسفه دانشگاه تهران و از شاگردان خاص علامه طباطبایی با مجریکارشناس این میزگرد دو نفره یعنی دکتر اسماعیل منصوری لاریجانی که در زمینه عرفان و فلسفه تألیفات متعددی دارد، به بحث گذاشته میشود.
اگرچه در ایده اولیه این برنامه که چند سالی از ساخت آن میگذرد و ماجرا به زمانی برمیگردد که ویژه برنامهای برای بزرگداشت علامه طباطبایی با اجرای دکتر منصوری لاریجانی با دعوت از غلامحسین ابراهیمی دینانی برگزار شده بود، بنایی برای ادامه یافتن آن گذاشته نشده بود، اما حرفهایی که در این برنامه گفته شد چنان شنیدنی بود که تهیهکننده آن را برای دنبالهدارکردن این میزگرد به صرافت انداخت. با توجه به جایگاهی که مهمان این برنامه دارد و دستیابی سخت استادان، دانشجویان و علاقهمندان به حوزه عرفان و فلسفه اسلامی به دکتر دینانی، شاید تلویزیون بهترین راه ارتباطی باشد.
اگرچه تعدد و تکثر مهمانان در برنامهای با قالب میزگرد، یک امتیاز برای جذاب کردن برنامه است اما باید پذیرفت آنچه در چنین برنامهای بیش از پیش اهمیت دارد، حرفهایی است که گفته میشود و آنچه اهمیت مییابد عمومیتبخشی به مباحث است تا سادگی کلام برای جذب بیننده بیشتر حفظ شود تا جایی که برنامههایی از این دست را میتواند به پرطرفدارترین برنامههای صدا و سیما بدل کند. اگرچه برخی از برنامههای معارفی ضعف در دیدهشدنشان را با برچسب مخاطب خاص برای چنین برنامههایی توجیه میکنند اما باید گفت که برنامهای چون معرفت که گاه مباحث حکمت و فلسفه اسلامی در آن طرح میشود، با بیانی مطرح میشود که هر کسی دنبال آن است. معرفت کاری از گروه معارف و اندیشه دینی شبکه چهار سیماست و جمعهها ساعت19 روی آنتن شبکه چهار سیما میرود. اجرا و کارشناسی برنامه برعهده دکتر اسماعیل منصوری لاریجانی بوده و سیدمحسن مناجاتی تهیهکننده آن است.